بررسي هر يك از ابعاد معنوي ، علمي ، اجتماعي و اخلاقي شخصيت علي بن موسي (ع) ، اهميت خاص خود را داراست. چه بسا گروهي شيفتة جنبه علمي و مناظرات و مباحثات آن حضرت باشند و در شناختن و نماياندن چهره علمي امام ، اهتمام فزونتري داشته باشند ، ولي توجه به اين حقيقت كه علم ، اخلاق و شخصيت اجتماعي و سياسي امامان ، تحت تأثير شخصيت معنوي و عبادي ايشان قرارداشته است و آنان هر كمالي را از اين رهگذر كسب كرده اند و خدا محوري منش و كنش آنان به ايشان عزت و امتياز بخشيده است ، اين باور را تقويت خواهد كرد كه بررسي اين جنبة از زندگي امام (ع) شايسته تقدم و توجه فزونتر است. آنچه از جلوههاي عبوديت و بندگي آن حضرت در آينه اخبار و نقلهاي تاريخي به ياد مانده ، در بيان فهرست گونه زير مي توان شاهد آن بود :
·شبها ، كم مي خوابيد و بيشتر شب را به عبادت سپري مي كرد.
·بسياري از روزها را روزه داشت و بويژه روزهاي اول ، نيمه و آخر هر ماه را روزه مي گرفت و مي فرمود : ذلك صوم الدهر» ؛ اگر كسي اين چند روز را روزه گيرد ، به شخصي ماند كه تمام عمر ، روزه بوده است.
·سجدههايش بسيار طولاني بود ، به گونهاي كه اگر پس از نماز صبح در برابر حضرت حق ، به خاك مي افتاد ، تا دميدن آفتاب صبحگاهي ، همچنان در سجده بود.
·قرآن بسيار تلاوت مي كرد و انس امام (ع) با قرآن چنان بود كه جز از قرآن نمي گفت ، پاسخ او به هر پرسشي ، از قرآن بود. تمثيلهاي او نيز برگرفته از قرآن بود.
·هنگامي كه در بستر خواب قرار مي گرفت ، به ياد خدا و تلاوت قرآن مشغول مي شد.
·در تلاوت آيات نوراني قرآن ، اگر به آيهاي مي رسيد كه در آن سخن از دوزخ و كيفر الهي بود ، سخت مي گريست و از آن به خدا پناهنده مي شد.
·به نماز در اول وقت اهتمام داشت ، روزهايي نيز كه روزه داشتند ، هنگام افطار ، نخست نماز مي خواندند.
·نوافل ، بويژه نماز شب را حتي در سفر رها نمي كرد و چون ثلث آخر شب فرا مي رسيد ، از بستر بر مي خاست ، در حالي كه ذكر بر لب داشت، به محل وضو رفته ، مسواك مي كرد ، وضو مي گرفت ، به نماز مي ايستاد و هر شب ، علاوه بر نافله شب ، نماز جعفر طيار را نيز مي خواند. تا هنگام نماز صبح و پس از انجام فريضه صبح ، به تعقيبات ادامه داده ، با طلوع خورشيد ، سجدة شكر مي كرد و اين مرحله عبادي را به انجام مي رسانيد.
·همواره ذكر خدا را بر زبان داشت.
·از خدا سخت مي ترسيد.
·در غير نماز نيز به مناجات با خدا ، انس داشت.
·بسياري وقتها ، به خواندن نماز اشتغال داشت.
·رجاء بن ابي ضحاك ، مأمور شد تا حضرت را از مدينه به مرو ، همراهي كند ، خليفه به وي دستور داد ، در تمام شبانه روز و در طول سفر ، ملازم و همراه امام (ع) باشد. او در پايان سفر چنين گفت :«به خدا سوگند ، كسي را نيافتم كه از او پرهيزكارتر باشد و بيش از آن گرامي به ياد خدا و در خوف از خدا به سر برد.»آنگاه وي به جلوههاي مختلف عبادت امام نيز اشاره مي كند ، كه در اين مختصر نمي گنجد.
حضور امام رضا (ع) در ميدان عبادت ، حضوري انزوا طلبانه نبود و عبادت و بندگي به درگاه خدا را وسيله رها كردن مسئوليتهاي اجتماعي و پرداختن به واقعيتهاي زندگي قرار نداده بود ، بلكه آن گرامي در اوج زهد و تقوا ، شخصيتي سازنده و حاضر در ميدانهاي علمي و اجتماعي بود.
برگرفته از کتاب امام علی بن موسی الرضا(ع)، منادی توحید و امامت، پژوهش:گروه تاریخ اسلام، نگارش:محمد جواد معینی و احمد ترابی
نظرات شما عزیزان: